Slaap je te kort, dan verdwijnt de hongerrem en verandert je brein in een saboteur. © Getty Images
In de rubriek Spreekuur beantwoorden specialisten vragen van lezers. Dit keer: ’Waarom val ik niet af, terwijl ik toch echt op mijn eten let?’ Slaapexpert Floris Wouterson geeft antwoord.
Die vraag hoor ik vaak. Het verrassende antwoord: misschien niet omdat je verkeerd eet, maar omdat je verkeerd… slaapt.
Want zodra je minder dan zeven uur per nacht slaapt, gaat je brein met je aan de haal. Het verzadigingshormoon leptine daalt, terwijl het hongerstimulerende ghreline omhoogschiet zelfs met wel 28 procent. Gevolg: meer trek, en vooral trek in het verkeerde.
Onderzoekers lieten zien dat mensen die te weinig slapen, de volgende dag zo’n 300 tot 500 kilocalorieën extra eten. En nee, dat is niet in de vorm van broccoli of zalm. Denk eerder aan chips, pizza en chocolade. Eén deelnemer uit een Amerikaans slaaponderzoek grapte zelfs dat hij het gevoel had dat hij „de hele koelkast wilde leegschrapen”.
Natuurlijke hongerrem
En er is nog iets nieuws ontdekt. In 2025 beschreven wetenschappers een hormoon met de naam raptin. Dat stofje wordt alleen aangemaakt tijdens diepe slaap en werkt als een natuurlijke hongerrem. Slaap je te kort, dan verdwijnt die rem en verandert je brein in een saboteur.
Ook Europese onderzoekers zagen het effect. Na één nacht zonder slaap daalde bij deelnemers hun verzadigingshormoon, terwijl hongerstimulerende stoffen juist stegen. Vooral vrouwen en mensen met overgewicht bleken extra gevoelig: hun trek in snacks werd nog groter.
Slaaptekort stapelt op
Wat veel mensen niet weten: zelfs kleine beetjes slaaptekort stapelen zich op. Vier avonden ’maar’ een uurtje later naar bed is praktisch gelijk aan één nacht helemaal niet slapen. En laat dat nou precies zijn wat er in de vakantie vaak gebeurt: lange avonden op het terras, uitslapen en een rommelig ritme. Heerlijk natuurlijk, maar je lichaam betaalt wel de rekening in de vorm van extra trek en die beruchte vakantiekilo’s.
Dus misschien is het geen gebrek aan discipline, maar gewoon een gebrek aan slaap dat de weegschaal tegenwerkt.
Mijn tip? Kijk niet alleen naar je bord, maar óók naar je bed. Want hoe beter je slaapt, hoe makkelijker het is om gezond te eten. En eerlijk: een uurtje langer slapen klinkt toch een stuk aantrekkelijker dan na de zomer krampachtig proberen die vakantiekilo’s er weer af te krijgen.